Pabucu Dama Atılmak da Neyin Nesi?

Ayakkabının her ayağa özel üretildiği dönemlerde, ayak ölçüsüne uygun olmadığı veya müşterinin tam olarak istediği gibi olmadığı zaman, sorununu ayakkabıyı yapan usta ile çözmeye çalışırmış müşteri. 

Çözemedi mi? O halde ustanın bağlı olduğu çarık ustaları loncasına* bildirirmiş şikayetini. Lonca müşterinin şikayetini dinler, eğer müşteri haklı bulunursa, lonca başkanı, ayakkabıyı alır ve yapan ustanın damına atarmış. Bu, müşterinin haklı olduğunu, yapan ustanın da işini kötü yaptığının ilanı olurmuş. 

Anadolu'da 1200'lü yıllarda başladığı söylenen Ahilik Felsefesine** göre, koşulsuz müşteri memnuniyetini ölçme ve değerlendirme böyle algılanıyordu. 

* Lonca, aynı bölgede yaşayan esnaf ve zanaatkarların örgütlenerek kurduğu meslek organizasyonuna verilen isimdir.

** Ahilik, Ahi Evran tarafından Hacı Bektaş-ı Veli'nin tavsiyesiyle kurulan esnaf dayanışma teşkilâtıdır. Aslen Horasan kökenli olup Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan Türkmen halkın sanat, ticaret, ekonomi gibi çeşitli meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan, onları hem ekonomik hem de ahlaki yönden yetiştiren, çalışma yaşamını iyi insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenmedir. Kendi kural ve kurulları vardır. Günümüzün esnaf odalarına benzer bir işlevi olan Ahilik iyi ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin, yardımseverliğin kısacası bütün güzel meziyetlerin birleştiği bir sosyo-ekonomik düzendir.

Fotoğraf: ara.ma